Lễ Hội Đua Ngựa Bắc Hà: Nét Văn Hóa Sống Động Của Cao Nguyên Trắng
Lễ Hội Đua Ngựa Bắc Hà.Trong bức tranh văn hóa đa sắc màu của Việt Nam, lễ hội đua ngựa Bắc Hà nổi bật như một di sản văn hóa phi vật thể quý giá, thu hút hàng vạn du khách mỗi năm.
Vào đầu tháng 6 hằng năm, khi những cành mận tam hoa nặng trĩu quả, tại sân vận động trung tâm của thị trấn Bắc Hà – Xứ sở Cao nguyên hoa mận trắng lại tổ chức hội đua ngựa có một không hai.
Có lẽ không ở bất cứ nơi đâu lại có một cuộc đua ngựa gay cấn, nguyên sơ và hồn nhiên như vậy. Những chú ngựa ngày thường thồ hàng, đi nương nay được chủ dẫn đến đọ tài tranh sức. Những chàng trai chân đất, đầu đội một chiếc mũ nhựa bảo hiểm, leo lên lưng con ngựa đua mà không cần đến yên,… Vậy mà họ vẫn đua hết mình trong tiếng reo hò cổ vũ không ngớt của khán giả.
Xem thêm :
Tượng ngựa phong thủy: Biểu Tượng Của Sự Phát Triển
Hình Tượng Ngựa Trong Lễ Hội Việt Nam
Ý nghĩa tượng mã đáo thành công trong phong thủy
Người thắng cuộc không những mang về vinh quang cho riêng mình mà còn mang lại cho bản làng một năm may mắn, bình yên.
Lễ hội không chỉ là một sự kiện thể thao mà còn là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, thể hiện tinh thần thượng võ và sự gắn kết bền chặt giữa con người với loài vật trên cao nguyên trắng. Đây là một cuộc đua độc đáo, nơi những chú ngựa thồ hàng ngày trở thành những “chiến mã” dũng mãnh, cống hiến cho khán giả những màn trình diễn kịch tính và đầy cảm xúc.
Không mang tính chất thương mại, không phải giải đua chuyên nghiệp, Lễ hội đua ngựa ở Bắc Hà là cuộc đua của những người nông dân và ngựa đua cũng chính là những con ngựa thồ.
Với những người đã từng được sinh ra và lớn lên ở vùng đất Cao nguyên trắng Bắc Hà, Lào Cai, dường như âm thanh “lọc cọc… lộp cộp” thường nhật của xe ngựa gõ nhịp trên những nẻo đường đồi quanh co, nhất là vào những đêm về sáng, dưới ánh nắng ban trưa hay ráng chiều dịu mát, đã ăn sâu vào tiềm thức.
1. Nguồn Gốc và Lịch Sử: Từ Nhu Cầu Lao Động Đến Nét Văn Hóa Độc Đáo
Lễ hội đua ngựa Bắc Hà có lịch sử hàng trăm năm, bắt nguồn từ đời sống lao động của đồng bào các dân tộc Mông, Tày, Phù Lá. Trên những cung đường đồi núi hiểm trở, con ngựa không chỉ là phương tiện di chuyển mà còn là người bạn đồng hành, giúp người dân thồ hàng, làm nương rẫy.
Từ nhu cầu tìm kiếm những con ngựa khỏe mạnh, nhanh nhẹn để phục vụ cho công việc, người dân đã tổ chức các cuộc thi đua ngựa để thử sức ngựa. Dần dần, những cuộc thi này đã trở thành một lễ hội truyền thống, được tổ chức thường niên mỗi dịp xuân về hoặc vào mùa hè, khi những cành mận tam hoa nặng trĩu quả.
Đến năm 2007, sau một thời gian dài bị gián đoạn, lễ hội đã được khôi phục và duy trì cho đến ngày nay. Sự kiện này đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2021, khẳng định giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt của nó.
2. Điểm Độc Đáo: Cuộc Đua Của Những “Kỵ Mã Nông Dân”
Điều làm nên sự khác biệt của lễ hội đua ngựa Bắc Hà so với các cuộc đua chuyên nghiệp khác chính là sự mộc mạc, gần gũi nhưng không kém phần kịch tính.
- Những “chiến mã” không yên cương: Tham gia cuộc đua là những chú ngựa thồ, kéo cày hằng ngày. Chúng không được trang bị yên cương, bàn đạp mà chỉ có những tấm vải màu sắc và số hiệu được đánh dấu.
- Những “kỵ sĩ” chân đất: Các nài ngựa đều là những người nông dân chân chất, đầu đội mũ bảo hiểm nhựa đơn giản, chân đất trần bám chặt vào lưng ngựa. Họ dùng sức mạnh, sự dũng cảm và kinh nghiệm để điều khiển ngựa, cống hiến cho khán giả những màn bứt tốc, tranh tài đầy kịch tính.
- Không khí sôi động và náo nhiệt: Hàng vạn người dân và du khách đổ về sân vận động trung tâm huyện Bắc Hà để cổ vũ. Tiếng tù và lệnh xuất phát, tiếng reo hò, tiếng trống thúc giục tạo nên một không khí lễ hội cuồng nhiệt, sôi động.
3. Ý Nghĩa Văn Hóa: Niềm Tự Hào và Sự Kết Nối
Lễ hội đua ngựa Bắc Hà không chỉ là một sự kiện giải trí mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa văn hóa sâu sắc:
- Thể hiện tinh thần thượng võ: Cuộc đua là nơi những người đàn ông thể hiện sự dũng cảm, mạnh mẽ và tài năng của mình. Người thắng cuộc không chỉ mang về vinh quang cho bản thân mà còn mang lại niềm tự hào cho bản làng.
- Tôn vinh giá trị lao động: Lễ hội là cách để người dân tôn vinh những người bạn ngựa đã gắn bó, giúp đỡ họ trong công việc đồng áng, thể hiện sự biết ơn và tình cảm chân thành giữa con người với loài vật.
- Kết nối cộng đồng: Lễ hội là dịp để cộng đồng các dân tộc Mông, Tày, Phù Lá… tụ họp, giao lưu văn hóa, trao đổi kinh nghiệm và củng cố tình đoàn kết. Sau cuộc đua, mọi người cùng nhau ăn mừng, uống rượu ngô và thưởng thức các món ăn đặc sản của địa phương.
- Quảng bá du lịch: Lễ hội đã trở thành một sản phẩm du lịch đặc trưng, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước, góp phần phát triển kinh tế, nâng cao đời sống của người dân địa phương.
- Xem thêm : Tượng ngựa mạ vàng
4. Vẻ đẹp của sự nguyên sơ và mộc mạc
Lễ hội đua ngựa Bắc Hà mang một vẻ đẹp nguyên sơ, mộc mạc, không hề bị thương mại hóa quá mức. Chính điều này đã tạo nên sức hút đặc biệt của nó.
Đó là vẻ đẹp của những người nông dân dũng mãnh trên lưng ngựa thồ, vẻ đẹp của những bản làng hòa mình vào không khí lễ hội, và vẻ đẹp của một nét văn hóa truyền thống được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Lễ hội đua ngựa Bắc Hà không chỉ là một cuộc đua mà còn là một trải nghiệm văn hóa độc đáo, để lại ấn tượng khó
